Wydaje się to jednak niemożliwe! Dodatkowe kilogramy nie biorą się przecież z powietrza – dziecko musiało jeść. Czasem jednak nie bierzemy pod uwagę tego, co dziecko zjada między posiłkami: różnego rodzaju przekąsek, słodzonych napojów czy wieczornego podjadania. Są to tak zwane bezwartościowe kalorie, które, poza dodatkową energią, nie mają żadnych wartości odżywczych. Więcej na ten temat w rozdziale poświęconym dietetyce.

Otyłość związana jest z zachowaniami żywieniowymi. Jak żywią się dziadkowie, tak uczą swoje dzieci i wnuki. Dlatego mówimy o tzw. społecznym genie otyłości. Ale to my decydujemy, co, w jakiej ilości i kiedy jemy oraz czy regularnie uprawiamy aktywność fizyczną.

Żywność wysokoprzetworzona zawiera duże ilości dodatków pod postacią konserwantów czy wzmacniaczy smaku. Dodatkowo zazwyczaj ma ona w swoim składzie dużo soli i tłuszczu, które wzmacniają i przenoszą smak. Dzięki temu potrawy są smaczniejsze, mają dłuższą przydatność do spożycia i chętniej po nie sięgamy. Dlatego w zaleceniach zdrowego żywienia nie znajdujemy miejsca dla takich produktów, gdyż nie tylko chemia w nich zawarta, ale cały ich skład nie sprzyja naszemu zdrowiu.

Ponad 70% dzieci, które są otyłe w wieku 6–7 lat, pozostaje otyłymi w wieku lat kilkunastu. Dziecko samo nie wyrasta z otyłości, gdyż jest to choroba związana z nawykami żywieniowymi. Jeśli one nie ulegną zmianie, problem ten nie tylko nie zniknie, ale będzie się pogłębiał aż do dorosłości. Otyły nastolatek jest obarczony ponad 6-krotnie większym ryzykiem bycia otyłym dorosłym, niż jego rówieśnik o prawidłowej masie ciała. Ten mit, przekazywany od pokoleń, jest nieprawdziwy i bardzo niebezpieczny. Jeśli dziecko jest otyłe lub ma nadwagę, zmiany należy dokonywać od razu, kiedy jest to łatwiejsze i przyniesie większe korzyści. Niestety, przekarmianie dziecka od okresu noworodkowego (wg zasady: „Pulchne to zdrowe”) nie wpływa dobrze na jego stan zdrowia. Jedynie dziecko karmione pokarmem kobiecym może dowolnie dużo przybierać na masie ciała. W każdym innym przypadku przekarmianie dziecka od najmłodszych lat jest dla niego szkodliwe! Zgodnie z przysłowiem: „Czym skorupka za młodu nasiąknie, tym na starość trąci”.

Ostatnimi czasy na popularności zyskała dieta bezglutenowa. Jest to dieta, której podstawową i jedyną zasadą jest wykluczenie z jadłospisu glutenu (szczególnego rodzaju białka). Źródłem glutenu są: pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz i jęczmień. Może nim być także owies, ze względu na wysokie ryzyko zanieczyszczenia jego upraw zbożami glutenowymi. Wykluczeniu podlegają wszystkie produkty, będące pochodną wymienionych zbóż oraz mające je w swym składzie. Wg wskazań medycznych, dieta bezglutenowa przeznaczona jest dla osób z alergią na gluten lub celiakią. Zaleca się ją również u dzieci z autyzmem. Aktualnie prowadzone są badania, mające na celu sprawdzenie, czy przy innych jednostkach chorobowych eliminacja glutenu poprawia komfort życia.

Sama dieta bezglutenowa nie jest łatwa do stosowania. Wymaga bezwzględnej eliminacji wielu produktów zwyczajowo obecnych w naszej kuchni. Stosowanie jej bez wyraźnych wskazań medycznych wydaje się więc mało racjonalne. Dodatkowo nie jest też obojętna dla naszego organizmu. Dieta bezglutenowa, stosowana długotrwale w niewłaściwy sposób, może doprowadzić do licznych niedoborów (błonnika, kwasu foliowego, cynku, żelaza, magnezu).

Czasami tak bardzo boimy się, że nasze dziecko będzie głodne, że cały czas podsuwamy mu coś do jedzenia, doprowadzając często w ten sposób do rozwoju nadmiaru masy ciała. Tymczasem uczucie głodu jest całkowicie naturalnym stanem i ma prawo się pojawić na ok. pół godziny przed planowanym posiłkiem. Oczywiście czym innym jest uczucie lekkiego ssania w żołądku, a czym innym napady głodu. Pierwszego nie trzeba się bać, a drugiego trzeba unikać.

Jeżeli będziemy przestrzegać zasady regularnie spożywanych posiłków (5 posiłków dziennie co 3 godziny), właściwie skomponowanych, możemy nie obawiać się napadów głodu.

Warto również pamiętać, że można jeść tak, aby uczucie sytości trwało dłużej. Konieczne do tego jest spożywanie produktów pełnoziarnistych, bogatych w błonnik, z dodatkiem warzyw, popitych wodą.

Uczucie sytości osiągamy dzięki objętości spożytego pokarmu, a nie jego kaloryczności. Sztuka polega na tym, aby posiłek był tak skomponowany, żeby jego objętość dawała uczucie sytości, a kaloryczność i skład pozwalały na prawidłowy rozwój.

Tabela przedstawia produkty, których wartość kaloryczna jest bardzo zbliżona, natomiast skład i objętość (pojawiające się uczucie sytości oraz efekt biologiczny dla organizmu) wyraźnie odmienne.